Wikiquote:Wie sjrief ich Limburgs/Nederlands

   Zuug ouch de Limburgse verzie van dees pazjena

Hoe schrijf ik Limburgs? Veel Limburgers vragen zich dat af als ze een boek, tijdschrift, website of wat dan ook in het Limburgs lezen. Spreken, dat is geen probleem, maar schrijven, dat hebben we op school alleen in het Nederlands geleerd. In het begin is het misschien zelfs een probleem om te begrijpen wat er nu precies staat! Om het zelf ook goed op te schrijven is dan nog veel moeilijker. Toch kan iedereen die het Limburgs beheerst zijn taal in principe ook schrijven. Hier kun je daar een aantal eenvoudige tips voor vinden.

Lezen

Als je nog niet met geschreven Limburgs vertrouwd bent, probeer dan eerst rustig eens iets te lezen. In de categorie "artikelen naar dialect" vind je een groot aantal artikelen, netjes gesorteerd op dialect. Kijk eens of je eigen dialect daar ook bij zit; zo ja, klik dan de categorie met dat dialect aan. Nu heb je de keuze uit een aantal artikelen; zoek er maar een uit. Probeer het nu hardop te lezen. Lukt het niet meteen helemaal, lees het dan gerust nog een paar keer door.
Staat er op Wikipedia geen artikel in jouw dialect, probeer dan een ander artikel te lezen. Het ligt voor de hand om het dialect te nemen van een plaats die bij jou in de buurt ligt, maar dat kan bedrieglijk zijn: zoals bekend zijn er soms enorme verschillen tussen Limburgse dialecten die niet eens zo ver weg van elkaar worden gesproken. Voor schrijvers uit Nederlands Limburg is er een breed alternatief: zie hier. Voor Belgisch Limburg bestaat een vergelijkbare bron helaas (nog) niet. Een waarschuwing is wel op zijn plaats: de spelling van die carnavalsliedjes klopt niet altijd. Over die spelling zometeen meer.

Het hangt er natuurlijk vanaf hoeveel er in jouw dialect te lezen valt, maar na een paar teksten moet je er toch al een beetje een beeld van hebben hoe Limburgs geschreven wordt.

Zelf schrijven

Je wilt nu zelf een artikel schrijven. Regel één op Wikipedia, ook op deze, luidt: het gaat in de eerste plaats om de inhoud van het artikel, niet om of alles wel helemaal goed gespeld is. Vertrouw jezelf bij het schrijven: als je een foutje maakt zitten hier altijd genoeg gebruikers die dat meteen voor je verbeteren. Laat je dan ook niet ontmoedigen als ze foutjes uit je artikelen blijven halen: het is allemaal goedbedoeld. Kijk wat er verbeterd wordt en probeer ervan te leren.

Spelling

De spelling van het Limburgs in al zijn dialecten is een erg lastige zaak. Gelukkig hebben we een algemeen spellingsysteem: de Veldeke-spelling. Die wordt kort en goed uitgelegd op w:li:Wikipedia:Sjpellingssjpiekpagina. Met dit systeem kun je in principe in elk Limburgs dialect schrijven. Sommige plaatsen hebben hun eigen woordenboek; dit is vooral in de steden, maar steeds meer ook in grote dorpen het geval. Als dat woordenboek een andere spelling hanteert dan de Veldeke-spelling - dat komt nogal eens voor - dan heb je het recht die te gebruiken.
Mensen worden soms afgeschrikt door de vele diacritische tekens in de Limburgse spelling, die in het Nederlands onbekend zijn. In de eerste plaats zijn dat äö, è, ó en ö, in plaatselijke spellingen zijn het er soms nog meer. Daar is echter een heel goede reden voor: het Limburgs heeft gewoon meer klinkers dan het Nederlands! Ook dat staat keurig op de spiekpagina uitgelegd.

Verschillende dialecten

In principe schrijft iedereen hier in zijn eigen dialect. Begin je een nieuw artikel, dan is het simpel: zet simpelweg {{dialek|...}} bovenaan, waarbij de puntjes staan voor het dialect dat je gebruikt hebt. Spreek je bijvoorbeeld Susters (Limburgs: Zösters), dan wordt het dus {{dialek|Zösters}}.

Bij artikelen die al bestaan ligt het ingewikkelder. Meestal staat er dan boven: Dit artikel is gesjreve in 't ... 't Weurt gewaardeerd óm woe meugelik 't ... aan te hawte. Dat zet je natuurlijk voor een probleem. Als we nu het voorbeeld van Susters als moedertaal aanhouden, en boven een artikel staat dat je Maastrichts (Mestreechs) moet gebruiken, dan vraag je je misschien af "Hoe moet ik het Maastrichtse woord voor dit-of-dat nu weten?" of "Wordt er nou van mij verwacht dat ik alle Limburgse dialecten beheers?". We kunnen je geruststellen: er wordt van niemand verwacht dat hij alle 550 Limburgse dialecten beheerst. Hier zit een aantal taalkundig onderlegde mensen die heel wat weten van de verschillende dialecten (al zeggen ze het zelf...) maar ook zij weten niet alles. Nee, het belangrijkste dat je in de gaten moet houden is dat je niet binnen één zin nog woorden uit drie verschillende dialecten krijgt. Als je één woordje wilt veranderen, probeer dat dan in de geest van de tekst te houden. Maar als je een hele alinea toevoegt, dan wordt het wat anders; in dat geval kun je bijvoorbeeld {{dialeksec|Zösters}} boven een alinea zetten en dan komt er keurig in het artikel te staan in welk dialect de alinea geschreven is.

Voor algemene teksten gebruiken we het Algemeen Geschreven Limburgs, ook wel bekend als AGL. Dit is een poging om een soort Limburgse standaardschrijftaal te creëren die boven de dialecten staat en waar kenmerken van meerdere Limburgse dialecten in verwerkt zijn. Momenteel blijft het gebruik ervan bij ons beperkt tot zaken als de hoofdpagina, de interface en beleidsteksten. Ook de Limburgse versie van de pagina die je nu leest is erin opgesteld. Je bent echter welkom om artikelen in het AGL te schrijven. Maar dit is zeker niet verplicht, we juichen het juist toe dat er artikelen in veel verschillende dialecten geschreven worden! Woordenboeken voor het AGL zijn hier te vinden.

Tot slot

We hopen dat we je met deze pagina een beetje gerustgesteld hebben en dat ze je ertoe aanzet ook mee te schrijven. Vragen hierover (of over andere dingen) kun je ons altijd nog stellen in de kaffee. We wensen je nu alleen nog maar veel succes en plezier in het schrijven!